Бага сунгаа V, Бага ангийн багш

Бага сунгаа V, Бага ангийн багш   

Бодлогын тоо: 4    Хугацаа: 150 мин


1. $9999$-д хуваагддаг бүх цифр нь ялгаатай хамгийн бага 8 оронтой тоог ол.

Заавар Бодолт
Заавар. $9999$-д хуваагдах тоо нь $99$ ба $101$-д зэрэг хуваагддаг тоо байна.

Бодолт. Олох тоогоо $\overline{abcdefgh}$ гэвэл $99$ ба $101$-д хуваагдах тооны шинжээр $$\left\{\begin{array}{c} \overline{ab}+\overline{cd}+\overline{ef}+\overline{gh}\equiv 0\pmod{99}\\ -\overline{ab}+\overline{cd}-\overline{ef}+\overline{gh}\equiv 0\pmod{101} \end{array}\right.$$ $\overline{abcd}$-ийн боломжит хамгийн бага утга нь $1023$ байна. Хэрвээ энэ тохиолдолд тохирох $e$, $f$, $g$, $h$ цифрүүд олдож байвал энэ тоо хамгийн бага байх нь ойлгомжтой юм. $\overline{abcd}=1023$ байх үед тохирох цифрүүд олдохыг харуулъя. $x=\overline{ef}$, $y=\overline{gh}$ гэвэл $$\left\{\begin{array}{c} 10+23+x+y\equiv 0\pmod{99}\\ -10+23-x+y\equiv 0\pmod{101} \end{array}\right.\Leftrightarrow\left\{\begin{array}{c} x+y\equiv 66\pmod{99}\\ -x+y\equiv 88\pmod{101} \end{array}\right.$$ болно. $x+y\le 200$ ба $-100\le -x+y\le 100$ тул $x+y=66\lor 165$, $-x+y=-13\lor 88$ байна. Нийлбэр ба ялгаврын тэгш, сондгой ижил тул $$\left\{\begin{array}{c} x+y=66\\ -x+y=88 \end{array}\right.\lor\left\{\begin{array}{c} x+y=165\\ -x+y=-13 \end{array}\right.$$ байх боломжтой. Эхний тэгшитгэлээс $x=11$, $y=77$ болох ба цифр давтагдах тул шийд болохгүй. Хоёр дахь тэгшитгэлээс $x=89$, $y=76$ болно. Иймд $9999$-д хуваагддаг, цифрүүд нь ялгаатай хамгийн бага 8 оронтой тоо нь $10238976$ юм.


2. Бүхэл талуудтай тэгш өнцөгт гурвалжны талбай нь периметртэйгээ тэнцүү бол талуудын бүх боломжит утгуудыг ол.

Заавар Бодолт
Заавар. Пифагорын теорем ашиглан хоёр катетаар Диофант тэгшитгэл зохиож бод.

Бодолт. Т. Базарын бодолт.

Тэгш өнцөгт гурвалжны урт катетыг $a$, богино катетыг $b$ гэе. Тэгвэл пифагорын теорем ёсоор гипотенуз нь $c=\sqrt{a^2+b^2}$ байна. Өгсөн нөхцөлөөр $$\sqrt{a^2+b^2}+a+b=\dfrac{ab}{2}$$ болно. $\sqrt{a^2+b^2}=\dfrac{ab}{2}-(a+b)$ ба 2 талыг квадрат зэрэгт дэвшүүлвэл $$a^2+b^2=\dfrac{a^2b^2}{4}-ab(a+b)+(a+b)^2=\dfrac{a^2b^2}{4}-ab(a+b)+a^2+b^2+2ab$$ ба эндээс $\dfrac{ab}{4}-a-b+2=0$ болно. Цаашлаад $ab-4a-4b+8=0$ болох ба $(a-4)(b-4)=8$ болно. Эндээс $\begin{cases} a-4=8 \\ b-4=1 \end{cases} $ эсвэл $\begin{cases} a-4=4 \\ b-4=2 \end{cases} $ боломжтой. Иймд $(a=12, b=5,c=13)$ эсвэл $(a=8,b=6,c=10)$ гэсэн боломжтой.


3. 4 оронтой ялгаатай гурван тооны үржвэр 2018-аар төгсдөг бол тэр гурван тооны нийлбэр хамгийн ихдээ хэд байж болох вэ?

Заавар Бодолт
Заавар. 4 оронтой тоонуудыг $(10000-a)$, $(10000-b)$, $(10000-c)$ гэвэл $abc$ гэвэл тоо ямар 4 оронтой тоогоор төгсөх вэ?

Бодолт. $$(10000-a)(10000-b)(10000-c)\equiv -abc\equiv 2018\pmod{10000}$$ тул $$abc\equiv 10000-2018\equiv 7982\pmod{10000}$$ байна. Гурван тооны нийлбэр $30000-a-b-c$ хамгийн их байхын тулд $a+b+c$ нийлбэр хамгийн бага байх нь ойлгомжтой. $abc=7982$ байх ялгаатай гурван тоо нь $a=2$, $b=13$, $c=307$ ба энэ үед $a+b+c=322$ байна. $abc=17982=2\cdot 3^5\cdot 37$ бол $a=18$, $b=27$, $c=37$ үед $a+b+c=18+27+37=82$ нь хамгийн бага байна. $a\cdot b\cdot c\ge 27982$ үед $\dfrac{a+b+c}{3}\ge \sqrt[3]{abc}\ge\sqrt[3]{27982}>30$ тул $a+b+c>90$ болно. Иймд $9982$, $9973$, $9963$ тоонуудын хувьд $$9982\cdot 9973\cdot 9963=991821492018$$ ба нийлбэр нь хамгийн их буюу $9982+9973+9963=29918$ байна.


4. $5\times 5$ хүснэгт дээр 8 тэмээг бие биенээ идэлцэхгүйгээр хэчнээн янзаар байрлуулж болох вэ?

Заавар Бодолт
Заавар. Дунд ангийн багшийн бодлого үз.

Бодолт.