Бүсийн олимпиад 2018, 4-р анги
Бодлогын тоо: 4 Хугацаа: 120 мин
1. Бат өдөр бүр өмнөх өдрөөс 1-ээр олон чихэр иддэг. Цэцэг өдөр бүр өмнөх өдрөөс 2-оор олон чихэр иддэг. Дорж өдөр бүр өмнөх өдрөөс 3-аар олон чихэр иддэг. Өнөөдөр тэр гурав тус бүр 100 чихэр иджээ. Бат Цэцгээс 30-аар олон чихэр идсэн тэр өдөр Дорж хэдэн чихэр идсэн бэ?
Заавар Бодолт
Заавар.
Бодолт. Бат, Цэцэг хоёрын чихрийн зөрөө өдөрт нэгээр багасах тул өчигдөр Бат Цэцгээс 1-ээр олон чихэр, уржигдар 2-оор олон чихэр гэх мэт 30 өдрийн өмнө 30-аар олон чихэр иджээ. Харин Дорж 30 өдрийн өмнө $100-3\cdot 30=10$ чихэр идсэн.
2. $\overline{\text{БАГШ}}=\overline{\text{БИ}}\times\overline{\text{БИШ}}$ үсэгт тааврыг бод.
Заавар Бодолт
Заавар.
Бодолт. $\text{Б}>1$ бол
$$(\text{Б}+1)\cdot 1000<\text{Б}\cdot 10\cdot \text{Б}\cdot 100<\overline{\text{БИ}}\times\overline{\text{БИШ}}$$
болох тул $\text{Б}=1$ байх ёстой. Түүнчлэн сүүлийн цифрийг тооцвол $\text{И}=1$ эсвэл $\text{Ш}=0$ байх ёстой тул $\text{Ш}=0$ юм. $\text{И}$-ийн оронд 2-оос 9 цифрүүдийг орлуулж бодвол:
\begin{gather*}
12\times 120=1440\\
13\times 130=1690\\
14\times 140=1960\\
15\times 150=2250\\
\dots\dots\dots
\end{gather*}
тул $\text{А}=6$, $\text{Г}=9$ эсвэл $\text{А}=9$, $\text{Г}=6$ гэсэн хоёр шийдтэй болох нь харагдаж байна. Иймд
$$1690=13\times 130,\quad 1960=14\times 140$$
гэсэн хоёр шийд олдов.
3. Будилуу сурагч хоёр тоог нэмэхдээ, нэг нэмэгдэхүүний сүүлийн цифрийг хаяж нэмээд $8012$ гаргахыг $2018$ гаргажээ. Тэр ямар тоонууд нэмэх ёстой байсан бэ?
Заавар Бодолт
Заавар.
Бодолт. Цифрийг нь хассан тоог $\overline{abcd}$ гэвэл
$$\overline{abcd}-\overline{abc}=8012-2018=5994$$
тул
$$900a+90b+9c+d=5994$$
байна. $5994$ тоо 9-д хуваагдах тул $d$ тоо 9-д хуваагдах тул $d=0$, $d=9$ байх боломжтой.
$d=0$ бол $$100a+10b+c=666$$ тул нэг тоо нь $6660$, нөгөө тоо нь $8012-6660=1352$.
$d=9$ бол $$100a+10b+c=665$$ тул нэг тоо нь $6659$, нөгөө тоо нь $8012-6659=1353$.
Иймд $6660$, $1352$ эсвэл $6659$, $1353$.
$d=0$ бол $$100a+10b+c=666$$ тул нэг тоо нь $6660$, нөгөө тоо нь $8012-6660=1352$.
$d=9$ бол $$100a+10b+c=665$$ тул нэг тоо нь $6659$, нөгөө тоо нь $8012-6659=1353$.
Иймд $6660$, $1352$ эсвэл $6659$, $1353$.
4. Муу сурлагатай Бат 2 цифрт дургүй. Анх түүний ном 200-аас их 300-аас цөөн нүүртэй байжээ. Бат номноос дугаарт нь 2 цифр орсон бүх хуудсыг урж хаяв. (Жишээ нь, 12-р нүүрийг урахад 11-р нүүр түүнтэй хамт урагдана). Тэгэхэд номын бүх нүүрийн тал нь үлдсэн бол анх түүний ном хэдэн нүүртэй байсан бэ?
Заавар Бодолт
Заавар.
Бодолт. Эхлээд $200$-аас хэтрэхгүй дугаартай нүүрүүдийг авч үзье. Зөвхөн нэг нүүрэнд нь $2$-ийн цифр орсон хуудсууд нь $(1,2)$, $(11,12)$, $(19,20)$, $(29,30)$, $(31,32)$, $(41,42)$, $(51,52)$, $(61,62)$, $(71,72)$, $(81,82)$, $(91,92)$ ба эдгээр дээр $100$-г нэмэхэд гарах хуудсууд мөн $(199,200)$ байна. Хоёр нүүрэнд нь $2$-ийн цифр орсон хуудсууд нь $(21,22)$, $(23,24)$, $(25,26)$, $(27,28)$ ба эдгээр дээр $100$-г нэмэхэд гарах хуудсууд байна. Иймд нийт
$$2\times 11+1+2\times 4=31$$
хуудас буюу $62$ нүүр урах шаардлагатай. Иймд үлдэх $200-62=138$ нүүр урагдахгүй. Нөгөө талаас эдгээр нь бүх үлдсэн нүүр буюу нийт нүүрийн тал нь юм. Иймд ном $2\times 138=276$ нүүртэй байжээ.